مقیاس چیست و معرفی انواع و کاربرد آن

اگر بخواهیم به زبانی ساده تعریف مقیاس چیست را توضیح دهیم می توان اینطور بیان کرد که نسبت طول ترسیم شده در نرم افزار یا کاغذ به همان اندازه روی زمین را مقیاس می گویند. مقیاس عددی است کسری، که در زبان انگلیسی به scale شناخته شده و به کار برده می شود و در نقشه ها با علامت اختصاری Sc درج می شود. با ما در این مقاله همراه شوید تا با هر آنچه درباره مقیاس نقشه نیاز دارید را کسب نمایید.

مقیاس جز اصلی نقشه ها محسوب می شود و بدون درج مقیاس نمی توان طرح یا ترسیمات را روی زمین واقعی اجرا نمود فرمول محاسبه مقیاس نقشه به این صورت است که اختلاف فاصله روی نقشه، تقسیم بر اختلاف فاصله روی زمین مساوی است با مقیاس نقشه؛ که برای درک بیشتر یک مثال می زنیم. اگر فاصله واقعی روی زمین 200 متر باشد و روی نقشه با فاصله 2 سانتی متر نمایش داده شود مقیاس نقشه 1:1000 می باشد. شایان ذکر می باشد که عکس های هوایی هم، از مقیاس مشخص برخوردارند.

نقشه utm  که قبلا توضیح داده ایم معمولا در مقیاس 1:500 , 1:1000 و 1:2000 است.

انواع مقیاس چیست؟

در نقشه برداری مقیاس ها به ۳ دسته ی اصلی تقسیم بندی می شوند که به ترتیب عبارتند از:

1.     Representative Fraction یا مقیاس عددی چیست؟

مقیاس عددی برای بیان فاصله های افقی نسبت به فاصله های واقعی در زمین به کار می رود و با علامت اختصاری  1:Nبه صورت 1:2000  یا به صورت کسری نوشته می شود. که در زبان انگلیسی به آن Representation Fraction یا کسر مقیاس با نماد اختصاری RF در نقشه ها درج می گردد که معنی کلمه Representation برای نمایش یا نشان دادن و معنی کلمه Fraction برای بخش یا کسر به کار رفته است و کسر مقیاس دارای مفهومی است که عدد صورت آن واحد و عدد مخرج نشان دهنده تعداد دفعات کوچک شده زمین برای نمایش روی نقشه است.

خاطر نشان می سازد که مقیاس عددی یا کسری در واقع نمایش دهنده یک نسبت بین نقشه و زمین ترسیم شده می باشد و هیچ مبنای واحدی مشخص را ندارد و با توجه به واحدهای سیستم متریک همچون سانتی متر، متر، کیلومتر و … یا سیستم غیرمتریک همچون اینج، فوت، مایل و… برای نشان دادن استفاده کرد .مقیاس همانند آب است و در هر ظرفی قرار گیرد قابلیت شمارش واحد مظروفی خود را داراست.

2.     Bar Scale یا Graphic Scale مقیاس خطی یا ترسیمی

در اغلب نقشه های موجود در کنار مقیاس عددی، از مقیاس خطی یا ترسیمی استفاده می کنند؛ چرا که مقیاس خطی یک نوع خط کش تلقی می شود که معمولا در حاشیه نقشه درج می شود.

مقیاس ترسیمی در واقع خط مستقیمی است که به قسمت های مساوی تقسیم بندی می شود و هر قسمت، به عنوان واحد (کیلومتر، متر، مایل، یارد و…) به کار گرفته می شود و در طرف چپ مقیاس، مبدا هر واحد را به ده قسمت تقسیم بندی می نماید تا به قسمت های کوچکتر تقسیم شوند که به پاشنه مقیاس معروف هستند.

3.     مقیاس توصیفی  یا Nominal Scale

مقیاس توصیفی نسبت فواصل نقشه و مسافت افقی زمینی را در قالب جمله کوتاه به صورت گفتاری بیان می شود برای مثال مقیاس 1:1000 را اگر بخواهیم به صورت توصیفی بیان کنیم عبارت است از یک متر ترسیمی نقشه روی کاغذ یا نرم افزار برابر با یک کیلومتر روی زمین است.

کاربرد مقیاس ها در نقشه برداری چیست؟

اگر بخواهید یک شهر را روی نقشه داشته باشید با توجه به توضیحاتی تا به الان ارائه شده است می توانید از مقیاس عددی بسیار بزرگ استفاده کنید و شهر مورد نظر را نمایش دهید و ترسیم نقشه باید در نهایت با ضرب هر عدد در مقیاس اندازه واقعی شهر را به نمایش بگذارد.

با استفاده از مقیاس می توان انواع نقشه در سایزهای گوناگون ترسیم نمایید از ترسیم یک قاره گرفته تا ترسیم یک کشور و استان و شهر و در نهایت ترسیم یک خانه کوچک به راحتی طراحی نمایید.

از جمله کاربرد مقیاس ها می توان برای کشیدن نقشه نقاط مختلف و مناطقی که دارای پستی و بلندی، غلظت، ارتفاع و… هستند؛ استفاده کرده و با دقت بالا از داده های موجود بهره بگیرید. بخش بسیار مهمی از هر نقشه ی، در واقع مقیاس استفاده از آن می باشد و بستگی به داده ی که از آن اطلاع داریم خواهد بود.

از جمله کاربردهای مقیاس ها می توان به استفاده در نقشه برداری، صنایع مختلفی همچون عمران، معماری، نشان دادن چشم اندازهای مختلف در اقسا نقاط جهان روی نقشه، نمایش تصاویر کوچک و… اشاره کرد.

نحوه ایجاد مقیاس در  ArcMap چگونه است؟

برای وارد کردن مقیاس نقشه در نرم افزار ArcGIS  از نقشه های با مختصات مکانی واقعی برخوردار باشد و در ادامه در نرم افزار GIs می توانید از منوی insert روی گزینه scale Bar را انتخاب کنید و در ادامه نوع مقیاس ترسیمی یا خطی را ایجاد کنید یا روی گزینه scale text کلیک کنید و نوع مقیاس لفظی یا عددی را انتخاب کنید.

دسته بندی انواع مقیاس ها از نظر اندازه در نقشه برداری

• مقیاس بزرگ
• مقیاس کوچک

همانطوری که در بالا اشاره کردیم مقیاس ها از نظر اندازه در دو دسته مقیاس بزرگ و مقیاس کوچک تقسیم بندی می شوند که به زبان ساده می توان گفت که هر چقدر مخرج مقیاس کوچک تر باشد مفهوم آن این است که مقیاس بزرگ تر نمایش داده خواهد شد. که با ذکر مثال این موضوع را برای شما عزیزان توضیح می دهیم مقیاس 1:100 نسبت به مقیاس 1:1000، مقیاس بزرگتری به شمار می آید یا مقیاس 1:10000 نسبت به مقیاس 1:1000 مقیاس کوچکتری محسوب می شود.

بیشتر بخوانید:
نکات مهم در تفسیر عکی هوایی .

مزایای استفاده از مقیاس در نقشه چیست؟

با توجه به اینکه افراد زیادی هستند که به مزایای استفاده از مقیاس در نقشه اطلاعات جامعی ندارند در ادامه به مزایای استفاده از مقیاس در نقشه می پردازیم:

• از مقیاس ها برای طبقه بندی نقشه استفاده می شود.
• نشان دادن تفاوت طول ترسیمی نقشه با طول واقعی روی زمین.
• با مقیاس تفسیر دقیق نقشه قابل انجام است.
• برای خوانش نقشه به صورت دقیق نیاز به استفاده از مقیاس های مختلف خواهد بود.
• نشان دادن فواصل واقعی زمین با استفاده از مقیاس روی کاغذهای کوچک
• با استفاده از مقیاس های بزرگ قادر خواهید بود تمام مناطق کشورها و… را در یک نقشه نمایش دهید.
• با استفاده از مقیاس های کوچک قادر خواهید بود تمام جزییات دقیق هر نقشه را از جمله سازه ها، ساختمان ها و… را نمایش دهید.
• قابلیت طراحی نقشه انلاین با استفاده از مقیاس ها در کامپیوتر یا گوشی همراه

جمع بندی مقاله و کلام پایانی

در این مقاله به بررسی مقیاس نقشه و انواع کاربردها و مزایای آن پرداختیم تا شما با مهم ترین قسمت یک نقشه به خوبی آشنایی لازم را داشته باشید در پایان خوشحال خواهیم شد نظرات و تجارب خود را درباره مقیاس نقشه با ما و دیگر دوستانتان در قسمت نظرات به اشتراک بگذارید شاد و پیروز باشید.